Buikpijn en darmklachten

Onbegrepen buikpijn & darmklachten

Ik hoor dit vaak in mijn praktijk. Onbegrepen & onverklaarde buikklachten zijn heel vervelend, een enorm energielek. Je buik kan je flink in de weg zitten. De goedbedoelde adviezen van je omgeving kunnen je soms het gevoel geven dat je er niet genoeg aan doet. Terwijl je juist al van alles geprobeerd hebt.

Buikpijn, een opgezette buik, darmklachten, obstipatie, diarree, maagpijn, spastische darm, opgeblazen gevoel, lekkende darm, prikkelbaar darm syndroom. Er gebeurt van alles in je buik en daarbij gaat er wel eens iets mis. Als je regelmatig last van je buik hebt, dan is dat super frustrerend. Wanneer je met Google zelf een diagnose probeert te bepalen, merk je dat je in meerdere hokjes past. Een eenduidig antwoord krijg je niet.

Waarom je buik het zenuwcentrum van je gezondheid is

Misschien heb je niet zo’n warme band met dit belangrijke centrum van je lichaam. Dat is niet zo gek. Een buik kan in de weg zitten. De fitness industrie labelt de buik als ‘probleemzone’. Tenzij je een sixpack hebt, overheerst over het algemeen de onvrede over de buik.

Daarbij legt de kennismaatschappij veel nadruk op het hoofd, waarbij de rest van het lichaam een soort vervoermiddel van het hoofd is. Mogelijk herken je dit, voel je je een hoofd op pootjes. In je lijf zakken of verbinden met je buik, het lukt je niet. Turbulentie en getijden in je buik onderdruk of verdoof je, bij voorkeur met een fijne bubbel of een goede whisky.

Fysiek en fysiologisch gezien gebeurt er achter de schermen veel in je buik. Belangrijke organen hebben er een vaste stek. Ze vormen een geoliede machine die zorgt voor de voedselvertering, de opname van voedingstoffen en de afvoer van afvalstoffen. Elk orgaan heeft specifieke taken, maar altijd in samenhang met die van de anderen. Naast het voeden van het lichaam met bouwstoffen draait het daarnaast om brandstof voor energieproductie op celniveau. Want de machine moet wel in beweging blijven natuurlijk.

De darmen spelen een belangrijke rol in de synthese van bepaalde vitamines & hormonen. Daarbij zijn de darmen druk met de aanmaak van neurotransmitters zoals serotonine (gevoel van geluk & tevredenheid), GABA (brengt rust in zenuwstelsel) en dopamine (hoort bij het beloningssysteem). Ondanks dat deze stoffen als neurotransmitters geassocieerd worden met het brein, worden ze deels aangemaakt in de darmen. Vandaar dat uit steeds meer onderzoek de rol van de darmen bij depressie naar voren komt. 

Wist je trouwens dat ongeveer 70% van je immuunsysteem in je dikke darmen huist? Daar zit ook het grootste gedeelte van je microbioom, je eigen unieke ecosysteem van micro-organismen die je helpen gezond te blijven. Het microbioom helpt onder andere bij de groei en celdeling van immuun cellen. Vandaar dat een gezonde diversiteit van de darmflora ontzettend belangrijk is.

Hoe je buik & brein onlosmakelijk verbonden zijn

In de Westerse kijk op gezondheid is steeds meer een verschuiving merkbaar en wordt de onlosmakelijke verbinding tussen de buik, de darmen en het brein steeds verder ontrafeld. Er zijn onderzoeken naar de rol van de darmen bij angst, depressie en het hoe een voedingspatroon zoals intermittent fasting of periodiek vasten bescherming kan bieden tegen hersenaandoeningen zoals Alzheimer, MS en epilepsie.

Het onderzoek ‘Hersenen in je buik?‘ van arts-onderzoeker V. Melotte (Maastricht UMC+) heeft in 2019 de vierde Klokhuis Wetenschapsprijs (NTR) gewonnen. Er komt steeds meer aandacht voor de verbinding tussen de darmen en het brein.

Vanuit holistisch perspectief is het altijd al van belang om alles in verband te zien, bovenstaande maakt nog maar weer eens duidelijk hoe belangrijk dit is. Voor de aanpak van klachten, het verminderen van symptomen maar met name voor het achterhalen van de oorzaken. Iets staat nooit op zichzelf. Er zijn verschillende manieren waarop de buik en het brein elkaar beïnvloeden.

Je buik en het spijsverteringsproces dat daar huist zorgt voor de vertering van voedingstoffen, de opname en de uitscheiding ervan. Eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen en mineralen worden via interne netwerken verspreid om cellen te voeden. Ook de hersencellen hebben deze voeding nodig, waardoor het brein voor een groot deel afhankelijk is van de spijsvertering in de buik voor brandstof. Is er onvoldoende brandstof of niet de juiste, dan kun je tijdelijk last krijgen van hersenmist en voelt je hoofd alsof het gevuld is met watten. 

Het zenuwstelsel – tweede brein

Een andere verbinding tussen buik en brein hangt samen met de 10e hersenzenuw, de Vagus Nervus. Bij deze verbinding speelt het autonome zenuwstelsel een centrale rol. Het orthosympatisch deel zorgt voor activiteit (Yang), het parasympatische deel zorgt voor rust & herstel (Yin) en speelt een hoofdrol bij spijsverteringsprocessen. Bijvoorbeeld door het stimuleren van speekselafscheiding en peristaltiek. De 10e hersenzenuw Vagus Nervus verbindt als belangrijkste parasympatische zenuw buik en brein.

Het enterisch zenuwstelsel, ook onderdeel van het autonome zenuwstelsel, speelt een rol bij hartslag, spijsvertering, stress, regelt de functies van het maagdarmstelsel en is gerelateerd aan neurologische functies. Dit zenuwstelsel kan als zelfstandig systeem functioneren, het communiceert over het algemeen met het autonome zenuwstelsel door middel van de Vagus Nervus en het orthosympatisch zenuwstelsel.

Het enterisch zenuwstelsel wordt ‘buikbrein’ of ‘tweede brein’ genoemd. Eerdere studies hebben aangetoond dat er een link is tussen het enterische zenuwstelsel en bijvoorbeeld het ontstaan van depressie.

Bovengenoemde maakt duidelijk dat de Westerse medische wetenschap een inhaalslag maakt op de concepten van bijvoorbeeld Chinese Geneeskunde. Deze wetenschappelijke validering is belangrijk, ook voor de acceptatie van de principes van de Chinese Geneeskunde. In 2019 kreeg Professor Boesmans van Universiteit Maastricht en UHasselt de Vidi-beurs toegekend om gedurende vijf jaar een onderzoeksteam te leiden voor nieuwe inzichten en het verder ontrafelen van het enterisch zenuwstelsel.

De neurotransmitter serotonine wordt voor het grootste gedeelte in de darmen aangemaakt, veel meer dan in de hersenen. Neurotransmitters zijn stoffen die in de hersenen zorgen voor het doorgeven van signalen, met name die zenuwimpulsen tussen zenuwcellen en spiercellen. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd. Serotonine is van invloed op je humeur, en speel dus een rol bij stemmingswisselingen. Het beïnvloed je perceptie van de werkelijkheid en zorg ervoor dat je lekker in je vel zit. Daarnaast heeft het invloed op je zelfvertrouwen en basale zaken als emotionele gezondheid, slaap en eetlust. Reden genoeg om goed te zorgen voor de gezondheid van je darmen.

Darmklachten

Bovenstaande maakt duidelijk hoe mooi en tegelijkertijd complex ons lichaam is. Alles hangt met elkaar samen, een disbalans op één gebied resulteert in een reactie elders. Dat herken je waarschijnlijk wel. Het maakt eveneens duidelijk waarom buikklachten zo hardnekkig kunnen zijn en de effecten ervan niet beperkt blijven tot je buik. Er is doorgaans altijd sprake van een bepaalde gelaagdheid in de problematiek. De klachten zijn in de loop van de tijd ontstaan en verergerd. Hierdoor vergt de aanpak tijd, geduld en trial & error. De weg van herstel is zelden lineair, het is meer een cyclisch proces. Een proces waarbij je steeds meer over je lichaam te weten komt en steeds beter leert luisteren naar wat je lijf nodig heeft.

Je darmwand heeft van nature een doorlaatbare structuur. Vanuit de darm worden door de darmwand voedingstoffen doorgelaten die in de bloedbaan terecht komen op weg naar hun nieuwe bestemming om je lichaamsweefsels & -cellen te voeden & versterken. Ook overtollig vocht wordt door de darmwand gelaten, zodat de stoelgang indikt voordat het wordt afgescheiden. Pathogene factoren en andere elementen blijven in de darm op afgevoerd te worden. Het weefsel van de darmen heeft hiervoor een specifieke structuur die bij uitstek geschikt is voor deze functie.

Deze poreuze structuur kan aangetast worden wanneer voeding de darm bereikt die een irriterend effect heeft. Gluten en sommige vezels zijn hiervan een voorbeeld, net als bepaalde geur-, kleur- en conserveringsmiddelen. Hoe vatbaar je hiervoor bent hangt van een aantal factoren af. Er kan een genetisch component zijn, het is tevens een samenspel tussen voeding en de gevoeligheid van de darm, waarbij stress in de ruimste zin van het woord eveneens een rol speelt. Want misschien ervaar je zelf de stress van je hectische leven en onregelmatige eetpatroon niet als overmatig en zie je je fanatieke sportbeoefening als welkome uitlaatklep, je lichaam kan dat anders ervaren.

Hierdoor kan de doorlaatbare structuur van de darmwand, het fijnmazige weefsel, beschadigen. De structuur wordt aangetast en net als een elastiekje dat teveel is gestretcht verliest het zijn veerkracht en elasticiteit. Hierdoor wordt de doorlaatbaarheid groter en komen ook grotere deeltjes in de bloedbaan terecht die normaal door de structuur van het weefsel zouden worden tegen gehouden. Dit zorgt voor irritatie, ontstekingen en zelfs auto immuniteit ziekten.

Natuurlijk heeft het lichaam een enorm zelfhelend vermogen. De cellen van de darmwand vernieuwen zich elke 3-5 dagen. Dit is ook waarom je soms goed op voeding lijkt te reageren en het de volgende keer weer helemaal mis is. Je lichaam kan de schade wel herstellen, maar als je iets een paar dagen achter elkaar eet dan heeft je lichaam niet de tijd gehad om goed herstel uit te voeren. Het is dus ook niet zo dat als je geen klachten krijgt, er geen schade optreedt aan de kwetsbare darmwand.

Leaky gut is vaak een onderliggende factor syndroom bij Prikkelbaar Darm Syndroom – PDS – en spastische darm. Vandaar dat het belangrijk is om deze klachten vanuit holistisch perspectief te beschouwen. En als je verteld is dat het tussen je oren zit, een stukje hierboven kun je lezen over de innige band tussen buik & brein dan kan daar inderdaad een kern van waarheid in zitten. Want naast dat je darmen van invloed zijn op je lichamelijke gezondheid beïnvloeden zij ook je stemming, geheugen en gedrag. Nieuwsgierig naar welke supplementen kunnen helpen bij lekkende darm – leaky gut? Ontdek het hier

De voedingstoffen die zo vrij komen worden gebruikt als bouwstoffen en energie. Je maag is geen blender, dus hoe beter je kauwt hoe fijner dit is voor de werking van je maag. Aan grote stukken voedsel heeft de maag een taaie klus, wat kan leiden tot fermentatie en gasvorming. Dit kan zich uiten in een opgeblazen gevoel, zure oprispingen, zuurbranden, boeren, de hik. Ook een vieze mondgeur kan het gevolg zijn. 

Vanuit de Chinese Geneeskunde [link] gaat de maag niet alleen over het verteren van voedsel, maar ook over het verteren van emoties. Vaak wordt dan gesproken over het gevoel van een knoop in je maag hebben of een steen op je maag. Wanneer kinderen lopen met onverwerkte emoties van de dag geven ze ook vaak aan buikpijn te hebben.

Een veel voorkomend misverstand wanneer iemand last heeft van brandend maagzuur is dat er teveel maagzuur is. Om het ongemak aan te pakken wordt dan vaak een maagzuurremmer gebruikt. Deze zorgt tijdelijk voor minder maagzuur waardoor de symptomen voor een poosje afnemen. Het gebruik hiervan kan de spijsvertering aantasten omdat het maagzuur juist nodig is voor een goede afbraak van voeding. Hierdoor is het mogelijk een gebrek aan bepaalde voedingstoffen te krijgen en kan vermoeidheid optreden. Eveneens kan gebruik van maagzuurremmers leiden tot darmklachten.

Bij maagpijn, zeker wanneer het langer aanhoud of regelmatig terugkeert, is het uiteraard belangrijk medisch advies in te winnen. Daarnaast is het goed om naar voeding en eetgewoonten te kijken. Je helpt je maag enorm door voedsel zo vloeibaar mogelijk te kauwen voor dat je het doorslikt, rustig en ontspannen te eten en niet te laat ’s avonds te eten. Even snel iets tussendoor eten, on the go of nog even iets naar binnen schuiven voor het slapen gaan, daar doe je je maag geen plezier mee.